Güneş lekeleri ve buna bağlı olarak Güneş aktivitesi, Dünya’da depremleri tetikleyebilir. Bilim insanları, bu ilişkinin mekanizmasını incelediklerinde, atmosfer sıcaklığındaki değişimlerin kaya yapısını ve yer altı su hareketlerini etkilediğini buldu.
Saldanha, “Güneş’in ısısı atmosfer sıcaklığında dalgalanmalara neden oluyor. Bu da kaya yapısını daha kırılgan hale getirebilir ve yeraltı su hareketlerini değiştirebilir” diyor. Bu tür değişikliklerin doğrudan büyük depremlere yol açmayabileceğini, ancak depremlerin tahmin edilebilirliğini artırabilecek bir faktör olabileceğini belirtiyor.
Science Alert’in Chaos: An Interdisciplinary Journal of Nonlinear Science dergisinde yayımlanan araştırmadan aktardığına göre; Dünya, hareketli bir kabuk yapısına ve sürekli değişen bir hava sistemine sahip. Bu yüzden depremleri önceden tahmin etmek oldukça zor. Ancak sarsıntıları tetikleyebilecek unsurları belirlemek, erken uyarı sistemlerini geliştirme konusunda önemli bir adım olabilir.
Saldanha ve çalışma arkadaşı Uygulamalı Matematikçi Yoshito Hirata, 2022 yılında Güneş lekesi aktivitesi ile deprem hareketliliği arasında bir korelasyon tespit etti. Ancak o dönem, neden böyle bir bağlantı olduğu belirsizdi. Yeni çalışmada, Güneş’in neden olduğu ısı değişimlerinin etkisini detaylı bir şekilde araştırdılar.
Güneş lekesi aktivitesi, Güneş’in manyetik alanının tersine döndüğü döngülerle ilişkilidir. Bu döngülerin en yoğun olduğu Güneş maksimumu döneminde, Güneş’ten gelen radyasyon ve ısı miktarında küçük bir artış (0.1 ila 0.2 derece Celsius) yaşanır.
Araştırmacılar, matematiksel ve bilgisayar modellemeleri kullanarak Güneş lekeleri ile Dünya yüzey sıcaklığı arasındaki bağlantıyı incelediler. Sonuçlar, yüzey sıcaklığının depremlerin tahmin edilebilirliğini artırdığını gösterdi. Özellikle, yer kabuğunun üst katmanlarında meydana gelen sığ depremler bu durumdan daha fazla etkileniyor.
Çalışmaya göre, atmosfer sıcaklığı ve su döngüsündeki değişimler en çok yeryüzüne yakın fay hatlarını etkiliyor. Bu da, Güneş aktivitesinin özellikle yüzeye yakın sarsıntılara neden olabileceğini gösteriyor.
Bu keşif, Dünya’nın karmaşık doğasını ve Güneş’le olan ilişkisini daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor. Aynı zamanda, deprem tahmin sistemlerine yeni bir değişken eklenmesini sağlayarak, daha doğru tahminler yapılmasına yardımcı olabilir.
Saldanha, “Çalışmamızın, depremleri tetikleyen faktörler hakkında daha büyük resmi görmemize yardımcı olacağını umuyoruz” diyor.
